Sarajevska operacija

Sarajevska operacija 1945. je bila bitka između Jugoslovenske Armije s jedne strane, i snaga njemačkog Vermahta ojačanih potčinjenim kvislinškim snagama s druge. Jugoslovenska armija imala je za cilj oslobođenje Sarajeva i doline Bosne. Nakon pada Mostara 14. i Travnika 19. februara, Sarajevo je postalo istureni njemački položaj. Nakon neuspjeha martovske ofanzive u Mađarskoj krajem marta Armijska grupa E dobila je dozvolu za evakuaciju Sarajeva, pa je operacija dobila taktički sadržaj organizovanog izvlačenja sa njemačke strane, odnosno pokušaja odsijecanja i uništenja sa jugoslovenske strane. U cilju rasterećenja glavnog pravca dolinom Bosne, odvlačenja jugoslovenskih snaga i maskiranja namjera, Nijemci su krajem marta preduzeli koncentrični protivudar prema Tuzli. Sa jugoslovenske strane, napad na Sarajevo uklopio se u veliku ofanzivu za konačno oslobođenje Jugoslavije, zajedno sa napadom Četvrte armije između Primorja i Bihaća na lijevom, te probojem Sremskog i Dravskog fronta na desnom krilu.

Sarajevo je branila grupacija od tri njemačke pješadijske divizije (181, 369. i 7. SS) i jedne tvrđavske brigade (964), tri divizije NDH, veći broj samostalnih jedinica za obezbjeđenje, artiljerijskih jedinica i tenkova, te formacije četnika, oružnika i milicije, što je prema procjeni jugoslovenske komande iznosilo ukupno preko 38.000 vojnika.^[1] Prema njemačkom izvještaju od 30. marta presretnutom od britanske obavještajne službe, samo tri njemačke divizije brojale su 34.653 vojnika,^[2] što znači da je cijela grupacija vjerovatno znatno prevazilazila 50.000 ljudi. Snage JA nisu uspjele uništiti ovu grupaciju, ali su joj nanijele teške gubitke i onemogućile uspostavljanje nove statične linije fronta. Jedinice JA imale su u ovoj operaciji 637 poginulih, 2.020 ranjenih i 27 nestalih boraca. Gubici njemačkih i satelitskih snaga procijenjeni su u izvještajima jedinica JA na oko 7.500 poginulih, ali izvještaji o gubicima suprotne strane po pravilu su pretjerani. Zarobljeno je oko 6.000 osovinskih vojnika, i uništeno je 30 topova, 10 tenkova, 45 kamiona, jedan oklopni voz, i veća količina druge ratne opreme.^[3]

1. ↑ Kadenić & Matović 1986: str. 50
2. ↑ British National Archives, Records of the Ministry of Defence, Communications and Intelligence Records, DEFE 3/562, strana 69
3. ↑ Kadenić & Matović 1986: str. 59